Το ανοσοποιητικό μας σύστημα βρίσκεται ανάμεσα σε εμάς και σε θανατηφόρες λοιμώξεις. Και όσο εμείς μεγαλώνουμε, μαζί μεγαλώνει και η ανοσολογική μας ηλικία, καθιστώντας μας πιο ευαίσθητους σε ασθένειες. Ευτυχώς, πολλά μπορούμε να κάνουμε για να γυρίσουμε τον χρόνο πίσω και να παραμείνουμε υγιείς.

Πώς λειτουργεί;

Ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα ανάμεσα σε εμάς και μια θανατηφόρα λοίμωξη είναι το ανοσοποιητικό μας σύστημα – αυτός ο περίπλοκος, βιολογικός, αμυντικός μηχανισμός που προστατεύει το σώμα μας από επιβλαβείς εισβολείς. Το ανοσοποιητικό μας σύστημα αποτελείται από δύο τμήματα: το ενδογενές ή έμφυτο (Innate) και το προσαρμοστικό ή επίκτητο (Adaptive), το καθένα με το δικό του ‘τάγμα’ εξειδικευμένων κυττάρων και όπλων άμυνας.

Το έμφυτο ανοσοποιητικό σύστημα είναι η πρώτη γραμμή άμυνας. Αποτελείται από κύτταρα όπως το μακροφάγο και το λιγότερο τρομακτικό ουδετερόφιλο. Αυτοί οι φύλακες γενικής χρήσης, περιπολούν την κυκλοφορία του αίματος, πάντα σε επιφυλακή για οτιδήποτε δεν πρέπει να είναι εκεί. Όταν ανιχνεύουν έναν εισβολέα, εξουδετερώνουν την απειλή, κατακλύζοντάς την όπως ο Pac-Man, ψεκάζοντάς την με θανατηφόρες χημικές ουσίες ή εκδιώκοντας το DNA της. Τα κύτταρα αυτά είναι απαραίτητα για την καταστροφή των μυκήτων και των μυκοβακτηριδίων.

Το προσαρμοστικό ανοσοποιητικό σύστημα θα μπορούσαμε να το παρομοιάσουμε  ως τις ειδικές δυνάμεις του συστήματος ή ως ελίτ πράκτορες, εκπαιδευμένοι για την καταπολέμηση συγκεκριμένων παθογόνων. Σε αντίθεση με το έμφυτο σύστημα, το οποίο μπορεί να επιτεθεί σε οποιοδήποτε εισερχόμενο κύτταρο ή ιό, αυτά τα κύτταρα είναι αποτελεσματικά μόνο εναντίον ενός εχθρού και χρειάζονται εκπαίδευση.

Τα κύτταρα-στρατιώτες: 

- Τα Β-κύτταρα καταπολεμούν τα βακτηρίδια και τους ιούς, δημιουργώντας πρωτεΐνες σχήματος Υ που ονομάζονται αντισώματα και που εξουδετερώνουν έναν εισβολέα ή ενεργοποιούνται για επίθεση από άλλα μέρη του ανοσοποιητικού συστήματος.

- Τα Τ-κύτταρα συντονίζουν και πραγματοποιούν επιθέσεις σε μολυσμένα κύτταρα. Τα Helper T-Cells απαιτούν ενισχύσεις στέλνοντας χημικά μηνύματα γνωστά ως κυτοκίνες. Τα Killer T-Cells είναι οι στρατιώτες της πρώτης γραμμής, εκπαιδευμένοι για την καταστροφή του εχθρού.

Όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με μια ασθένεια για πρώτη φορά, το ανοσοποιητικό μας σύστημα χρειάζεται λίγο χρόνο για να δει πως να την καταπολεμήσει. Ωστόσο, μόλις τεθεί σε λειτουργία, το σύστημα δημιουργεί μια μνήμη, επιτρέποντας μια γρήγορη καθώς και μοιραία αντίδραση σε μελλοντικές λοιμώξεις - συχνά η όποια ασθένεια εξουδετερώνεται πριν καν μας γίνει αντιληπτή.  Αυτός είναι και ο ρόλος και ο στόχος των εμβολίων, αλλά και ο λόγος για τον οποίο βιώνουμε ασθένειες όπως η ανεμοβλογιά, μία μόνο φορά.

Καθώς γερνάμε...

Το ανοσοποιητικό μας σύστημα λειτουργεί τόσο καλά που, τις περισσότερες φορές, δεν το παρατηρούμε. Εξασθενεί όμως καθώς γερνάμε, καθιστώντας μας πιο ευαίσθητους σε κάποια λοίμωξη. Αυτός είναι και ένας βασικός λόγος για τον οποίο τα άτομα άνω των 70 ετών είναι πιο ευάλωτα σε ασθένειες όπως ο covid-19 ή η γρίπη. Αυτή η πτώση συμβαίνει σε όλους μας, μπορεί όμως να επιταχυνθεί από παράγοντες όπως το κάπνισμα και η αδράνεια. Η παχυσαρκία συνδέεται επίσης με μια ταχύτερη μείωση της ανοσολογικής δύναμης.

Συμπερασματικά, παρόλο που η δύναμη του ανοσοποιητικού μας συστήματος συνδέεται άμεσα με την ηλικία μας, είναι δυνατόν ένας 40χρονος να έχει το ανοσοποιητικό σύστημα ενός 60χρονου ενώ ένας υγιής 60χρονος να έχει αυτό ενός 40χρονου.

Οι επιστήμονες έχουν πρόσφατα αναπτύξει τρόπους για τη μέτρηση της ανοσολογικής μας ηλικίας, οι οποίοι αποδεικνύουν ότι η ηλικία του ανοσοποιητικού μας μπορεί τόσο να μειωθεί όσο και να αυξηθεί. Και ευτυχώς υπάρχουν μερικοί απλοί τρόποι για να γυρίσουμε τον χρόνο πίσω.

Καθώς γερνάμε, μερικά από τα ανοσοκύτταρά μας αρχίζουν να έχουν κακή συμπεριφορά. Για παράδειγμα τα ουδετερόφιλα, εκείνα τα κύτταρα που ανταποκρίνονται πρώτα. Καθώς γερνάνε, η ικανότητά τους στο κυνήγι των εισβολέων εξασθενεί, ξεφλουδίζοντάς μας τους ιστούς και προκαλώντας ζημιά.

Η ρίζα του προβλήματος είναι ένα υπερδραστικό ένζυμο που εμπλέκεται στην αίσθηση της κατεύθυνσής τους. Διεγείροντάς το, τα ουδετερόφιλα αναζωογονούνται και βρίσκουν τον δρόμο τους. Ένας απλός τρόπος για να επιτευχτεί αυτό -χωρίς κάποια αγωγή- είναι η άσκηση. Μία μελέτη σε ηλικιωμένους έδειξε ότι όσοι πραγματοποιούσαν κατά μέσο όρο 10.000 βήματα την ημέρα, είχαν τόσο καλά ουδετερόφιλα όσο ένα νεαρό άτομο.

Thymus: Η άσκηση έχει επίσης οφέλη για τα Τ-κύτταρά μας. Πριν αυτά απελευθερωθούν για να τεθούν σε λειτουργία, ωριμάζουν σε ένα ελάχιστα γνωστό όργανο στο στήθος που ονομάζεται θύμος αδένας («thymus» στα Αγγλικά). Ο αδένας αυτός εκφυλίζεται με την πάροδο του χρόνου, με αποτέλεσμα τη μείωση του αριθμού των Τ-κυττάρων. Τεράστια επίδραση στον ρυθμό αυτού του εκφυλισμού έχει η σωματική δραστηριότητα. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι ερασιτέχνες ποδηλάτες, μεταξύ 55 και 79 ετών, είχαν νεανικούς θύμους αδένες και ο αριθμός των Τ-κυττάρων ήταν παρόμοιος με αυτόν, πολύ νεότερων ανθρώπων.

Το σώμα μας διαθέτει ένα εξαιρετικά εξελιγμένο, περίπλοκο αμυντικό σύστημα που είναι ικανό να μας κρατήσει καλά καθώς μεγαλώνουμε,  μόνο όμως αν το φροντίζουμε.

Πηγή:  www.newscientist.com

Το σπίτι της ψυχής μας είναι το σώμα μας. Κι αυτό το παραλαμβάνουμε από τη γέννησή μας, πλήρως εξοπλισμένο για να αντέχει και να δουλεύει αυτοματοποιημένα, χωρίς τη δική μας προσπάθεια. Οφείλουμε, ως χειριστές της μηχανής αυτής, να το φροντίζουμε καθημερινά για να μην σκουριάσει.

Τα γρανάζια του ανοσοποιητικού μας χρειάζονται άσκηση, μας θέλουν μακριά από το αλκοόλ, να διατηρούμε ένα υγιές βάρος, να τρεφόμαστε σωστά, να πλένουμε τα χέρια μας, να κοιμόμαστε επαρκώς, να διώχνουμε το άγχος, να μην καπνίζουμε, να ερωτευόμαστε, να γεμίζει η ψυχή μας με θετικά συναισθήματα.